ფაუსტი არის სინათლისაკენ თავის მსიწრაფებასა და წყვდიადის მომხიბლაობას, სულის მიერ შთაგონებულ უმაღლეს იდეალსა და მისი ცხოველური ბუნების ხორციელი სიამოვნებისკენ მისწრაფებას, სიკეთესა და ბოროტებას, ერთგულებასა და ღალატს შორის გაწეწილი ადამიანის არქეტიპი. ღვთაებრივი სული ცისკენ მიეზიდება ფაუსტს, «მუდამ უარმყოფელი სული» სატანა მას ტალახისკენ მიექაჩება. და მუდამ ქედმაღლობის გამო ფაუსტს სურს ცოდნის საზღვრების გაფართოება, მატერიალური სამყაროს დამორჩილება ღმერთთან გათანასწორების, გათანაბრების მიზნით. მას ასევე უნდა თავისი ნების აღსრულება ცაში თუ ვერა მიწაზე მაინც და გრძნობათა სიამოვნებების დაუსრულებლად განახლება. გოეთეს გენია არის ადამიანის სულის მამოძრავებელი ძალების გარდაქმნა თეატრის პერსონაჟებად.
ეჭვიანი თანამედროვების დადგომამდე ადამიანებს სწამდათ არა მხოლოდ ეშმაკის არსებობისა. მათ სწამდათ რომ შეიძლებოდა ეშმაკთან შეთანხმება, გარიგება: ადამიანს შეეძლო სატანას თავის მსახურად გადაქცევა ამქვეყნად იმ პირობით თუ კი მას თავის სულს დაუთმობდა მარადისობისთვის. სწორედ ამას აკეთებს ფაუსტი, მაგრამ გოეთე გვეუბნება რომ ამის გაკეთებას ცდილობს ყოველი ადამიანი.
ყოველ დღე ჩვენი ყოველდღიური კომპრომისებით ჩვენ ვურიგდებით ეშმაკს იმიტომ რომ ადამიანის ბუნებაში არის ეს ფუნდამენტური ცდუნება : « პროლოგში ცაში» რომელიც ხსნის პიესას წარმოადგენს იობის წიგნის ერთგვარ პარაფრაზს, ღმერთის და სატანას საუბარს გამოჩენილი დოქტორ ფაუსტის შესახებ :
« - უფალი : ის მე შეუპოვრად მეძებს წყვდიადში და მე მსურს მისი მალე წაყვანა სინათლისაკენ. …
მეფისტოფელი: გნებავთ დავნაძლევდეთ რომ თქვენ მას კიდევ დაკარგავთ? მომეცით საშუალებათა არჩევის უფლება რათა ის ნელა გავიყოლიო ჩემს გზებზე.
უფალი: შენ შეგიძლია ის აცდუნო მანამდე სანამ ის ცხოვრობს დედამიწაზე. ყოველი ადამიანი ვინც მიდის შეიძლება ასცდეს გზას.»
ფაუსტი, მაშ, ფუნდამენტურად ჭეშმარიტების ძიებაშია. სწორედ ამიტომ იკვლევს ის ამდენს და ამიტომ აგროვებს ის ამდენ ცოდნას. მაგრამ ის ასევე ხორციელი არსებაა, ცხოვრობს მიწაზე და მან უნდა გაუძლოს ყველა ცდუნებას.
მისი საწყისი, თავდაპირველი ცოდვა ისაა რომ ის თავისი ძიების ცენტრში არ აყენებს ღმერთს. ის მხოლოდ საკუთარი თავითაა დაკავებული. და მისი ნარცისიზმი მას სასოწარკვეთილებაში აგდებს. შემდეგ ის აყვება მუდამ დაუკმაყოფილებელ წადილებს: "მე ასე წადილიდან გადავდივარ ტკბობაზე და ტკბობაში მე ვწუხვარ წადილზე.»
ფაუსტი « მიჰყიდის თავის სულს მეფისტოფელს» სასოწარკვეთილებით, ზიზღით, ერთგვარი ნიჰილიზმით რომელიც მას იპყრობს მისი უძლურების პირისპირ. მაგრამ თავისი სისუსტის თავმდაბლად მიღების ნაცვლად ის ჩადის ქედმაღლობის ცოდვას და გამოიწვევს თვითონ ღმერთს. მხოლოდ მასხრად აგდებულ და მიტოვებულ მარგარიტას შეეძლო მისი ხსნა მისი საკუთარი თავისგან სიყვარულის ძალით. მხოლოდ მარგარიტა, გამოსყიდვის ფიგურა, მეფისტოფელის მძიმე და ბნელი არსებობის ანტითეზა გადაკვეთს პიესას სინათლის სხივივით. მას « ხსნა» ელის სიკვდილში, და ის უკან სტოვებს სინანულის ცეცხლით დადაღულ ფაუსტს.
გოეთემ 30-ზე მეტი წელი მოანდომა ნაწარმოების დასრულებას უეჭველად იმიტომ რომ წერა მისგან მოითხოვდა ურთულესს: საკუთარ ბნელ მხარესთან და ილუზიებთან დაპირისპირებას. ფაუსტის დრამატული კონსტრუქცია მკითხველს მოუწოდებს იგივეს გაკეთებისკენ. საკუთარი თავის ამ გავლის გარეშე ვერ აიხდება ვერავითარი ფარდა.
« ბურუსი, ტყუილის საყრდენი, ნათდება ამ ბორცვებზე: ქარი ათრთოლებს ლერწმებს და ყველაფერი გაიქცა ამაო სიზმარივით...»
ეს საინტერესო წერილი დაწერა დოქტორმა ლიტერატურაში ლეილი ანვარმა, ავტორმა ნაშრომებისა ჯალალ ედ დინ რუმიზე, და წიგნისა «სულიერი ისლამის ანთოლოგია»...მან გამოაქვეყნა ნაშრომი « რუმი, სიყვარულის რელიგია» ( ფრანგულად). ეს წერილი დაიბეჭდა ფრანგულ ჟურნალში « რელიგიათა სამყარო», 2011 წლის მაის-ივნისის ნომერი « ტამპლიერთა მითის მიღმა», გვ. 46)/
ეჭვიანი თანამედროვების დადგომამდე ადამიანებს სწამდათ არა მხოლოდ ეშმაკის არსებობისა. მათ სწამდათ რომ შეიძლებოდა ეშმაკთან შეთანხმება, გარიგება: ადამიანს შეეძლო სატანას თავის მსახურად გადაქცევა ამქვეყნად იმ პირობით თუ კი მას თავის სულს დაუთმობდა მარადისობისთვის. სწორედ ამას აკეთებს ფაუსტი, მაგრამ გოეთე გვეუბნება რომ ამის გაკეთებას ცდილობს ყოველი ადამიანი.
ყოველ დღე ჩვენი ყოველდღიური კომპრომისებით ჩვენ ვურიგდებით ეშმაკს იმიტომ რომ ადამიანის ბუნებაში არის ეს ფუნდამენტური ცდუნება : « პროლოგში ცაში» რომელიც ხსნის პიესას წარმოადგენს იობის წიგნის ერთგვარ პარაფრაზს, ღმერთის და სატანას საუბარს გამოჩენილი დოქტორ ფაუსტის შესახებ :« - უფალი : ის მე შეუპოვრად მეძებს წყვდიადში და მე მსურს მისი მალე წაყვანა სინათლისაკენ. …
მეფისტოფელი: გნებავთ დავნაძლევდეთ რომ თქვენ მას კიდევ დაკარგავთ? მომეცით საშუალებათა არჩევის უფლება რათა ის ნელა გავიყოლიო ჩემს გზებზე.
უფალი: შენ შეგიძლია ის აცდუნო მანამდე სანამ ის ცხოვრობს დედამიწაზე. ყოველი ადამიანი ვინც მიდის შეიძლება ასცდეს გზას.»
ფაუსტი, მაშ, ფუნდამენტურად ჭეშმარიტების ძიებაშია. სწორედ ამიტომ იკვლევს ის ამდენს და ამიტომ აგროვებს ის ამდენ ცოდნას. მაგრამ ის ასევე ხორციელი არსებაა, ცხოვრობს მიწაზე და მან უნდა გაუძლოს ყველა ცდუნებას.
მისი საწყისი, თავდაპირველი ცოდვა ისაა რომ ის თავისი ძიების ცენტრში არ აყენებს ღმერთს. ის მხოლოდ საკუთარი თავითაა დაკავებული. და მისი ნარცისიზმი მას სასოწარკვეთილებაში აგდებს. შემდეგ ის აყვება მუდამ დაუკმაყოფილებელ წადილებს: "მე ასე წადილიდან გადავდივარ ტკბობაზე და ტკბობაში მე ვწუხვარ წადილზე.»ფაუსტი « მიჰყიდის თავის სულს მეფისტოფელს» სასოწარკვეთილებით, ზიზღით, ერთგვარი ნიჰილიზმით რომელიც მას იპყრობს მისი უძლურების პირისპირ. მაგრამ თავისი სისუსტის თავმდაბლად მიღების ნაცვლად ის ჩადის ქედმაღლობის ცოდვას და გამოიწვევს თვითონ ღმერთს. მხოლოდ მასხრად აგდებულ და მიტოვებულ მარგარიტას შეეძლო მისი ხსნა მისი საკუთარი თავისგან სიყვარულის ძალით. მხოლოდ მარგარიტა, გამოსყიდვის ფიგურა, მეფისტოფელის მძიმე და ბნელი არსებობის ანტითეზა გადაკვეთს პიესას სინათლის სხივივით. მას « ხსნა» ელის სიკვდილში, და ის უკან სტოვებს სინანულის ცეცხლით დადაღულ ფაუსტს.
გოეთემ 30-ზე მეტი წელი მოანდომა ნაწარმოების დასრულებას უეჭველად იმიტომ რომ წერა მისგან მოითხოვდა ურთულესს: საკუთარ ბნელ მხარესთან და ილუზიებთან დაპირისპირებას. ფაუსტის დრამატული კონსტრუქცია მკითხველს მოუწოდებს იგივეს გაკეთებისკენ. საკუთარი თავის ამ გავლის გარეშე ვერ აიხდება ვერავითარი ფარდა.
« ბურუსი, ტყუილის საყრდენი, ნათდება ამ ბორცვებზე: ქარი ათრთოლებს ლერწმებს და ყველაფერი გაიქცა ამაო სიზმარივით...»
ეს საინტერესო წერილი დაწერა დოქტორმა ლიტერატურაში ლეილი ანვარმა, ავტორმა ნაშრომებისა ჯალალ ედ დინ რუმიზე, და წიგნისა «სულიერი ისლამის ანთოლოგია»...მან გამოაქვეყნა ნაშრომი « რუმი, სიყვარულის რელიგია» ( ფრანგულად). ეს წერილი დაიბეჭდა ფრანგულ ჟურნალში « რელიგიათა სამყარო», 2011 წლის მაის-ივნისის ნომერი « ტამპლიერთა მითის მიღმა», გვ. 46)/
No comments:
Post a Comment