რუსეთის დამნაშავეთა სამყაროს, სოციალური ძირის ხასიათის დროებით შეცვლაში მნიშვნელოვანი როლი შეასრულეს სასტიკად დამარცხებული თეთრი მოძრაობის წარმომადგენლებმა და სხვა გამოსულებმა ე.წ. მფლობელთა კლასიდან. მრავალ მათგანს არ უნდოდა ემიგრაცია თეთრი ჯარების ნარჩენებთან ერთად. ახალ ცხოვრებაში ჩართვა და მასთან შერიგება ამ ადამიანებს არ სურდათ იმიტომ რომ მათ მეტისმეტად სძულდათ ერის საუკეთესო ნაწილის მომსპობი "პირუტყვების" ხელისუფლება. უნდა ითქვას რომ ეს სიძულვილი არ ყოფილა უსაფუძვლო.
"ჩვენ არ ვეომებით ცალკეულ ადამიანებს, ჩვენ ვსპობთ ბურჟუაზიას როგორც კლასს", წერდა ჩეკისტი მარტინ ლაცისი//ნამდვილი სახელი იან სუდრაბსი // 1918 წლის 1 ნოემბერს გაზეთში "წითელი ტერორი"//
ლენინმა დაგმო ნამეტანი მონდომებული ლატიშო და განაცხადა: "სულ არაა აუცილებელი ვილაპარაკოთ ისეთი სისულელეები როგორებიც თქვა ყაზანის ჟურნალში "წითელი ტერორი" ამხანაგმა ლაცისმა"// თხზულებათა სრული კრებული, ტ.37, გვ.110//, მაგრამ თვითონ ვლადიმირ ილიჩი თავის წერილებში და გამოსვლებში ნამეტანი ხშირად როშავდა ასეთ "სისულელეებს". ასე მაგალითად წერილში "როგორ მოვაწყოთ შეჯიბრება" ვლადიმირ ილიჩი აზრს გამოთქვამს საკმაოდ გარკვევით:
"გუშინდელი მონათმფლობელების და მათი ლაქიების ხროვის-ბატონი ბურჟუაზიული ინტელიგენტების დაუნდობელი სამხედრო დათრგუნვა".
ვითარებას ართულებდა ის რომ ახალი წესრიგის მომტანი რევოლუციური ჯარები არაერთგვაროვანი იყო:წითელგვარდიელები, მეზღვაურები.ლატვიელი მსროლელები, სხვადასხვა ჯურის ანარქისტები და ა.შ. შეიარაღებული ფორმირებები თავის მხრივ იყოფოდნენ ერთმანეთთან ძალაუფლებისთვის მაბრძოლ და კანონების არმცნობ კავშირებად და ჯგუფებად.
ლენინმა დაგმო ნამეტანი მონდომებული ლატიშო და განაცხადა: "სულ არაა აუცილებელი ვილაპარაკოთ ისეთი სისულელეები როგორებიც თქვა ყაზანის ჟურნალში "წითელი ტერორი" ამხანაგმა ლაცისმა"// თხზულებათა სრული კრებული, ტ.37, გვ.110//, მაგრამ თვითონ ვლადიმირ ილიჩი თავის წერილებში და გამოსვლებში ნამეტანი ხშირად როშავდა ასეთ "სისულელეებს". ასე მაგალითად წერილში "როგორ მოვაწყოთ შეჯიბრება" ვლადიმირ ილიჩი აზრს გამოთქვამს საკმაოდ გარკვევით:
"გუშინდელი მონათმფლობელების და მათი ლაქიების ხროვის-ბატონი ბურჟუაზიული ინტელიგენტების დაუნდობელი სამხედრო დათრგუნვა".
იმათ ვისაც ვერ წარმოუდგენია თუ რა არის სამხედრო დათრგუნვა ჩვენ უფრო მისაწვდომად ავუხსნით თვალსაჩინო მაგალითებით.
სამოქალაქო ომის დროს დამსჯელ ღონისძიებებს "ბურჟუაზიის" წინააღმდეგ ახორციელებდნენ არა მარტო საკანონმდებლო აქტებით შექმნილი ორგანოები //1919 წლამდე ჩეკას ჰქონდა საქმეთა სასამართლოს გარეშე გადაწყვეტის უფლება. 1919 წლის 17 თებერვლიდან რევოლუციის მტრებისთვის განაჩენი გამოჰქონდათ რევოლუციურ ტრიბუნალებს//. პრაქტიკა გაცილებით უფრო მარტივი და მრავალფეროვანი იყო.
ასე მაგალითად დონზე საბჭოთა ხელისუფლების დამყარების მრავალი მცდელობისას გამხეცებულმა რევოლუციონერებმა ტერორი აქციეს აბსოლუტად. ისინი სრულებით დარწმუნებული იყვნენ იმაში რომ როგორც სამხედრო ისე იდეოლოგიური მოწინააღმდეგის დახვრეტა არის თავდაცვის საშუალება. მოწინააღმდეგეთა განსაზღვრისას სუფევდა სრული თვითნებობა.
ასე მაგალითად დონზე საბჭოთა ხელისუფლების დამყარების მრავალი მცდელობისას გამხეცებულმა რევოლუციონერებმა ტერორი აქციეს აბსოლუტად. ისინი სრულებით დარწმუნებული იყვნენ იმაში რომ როგორც სამხედრო ისე იდეოლოგიური მოწინააღმდეგის დახვრეტა არის თავდაცვის საშუალება. მოწინააღმდეგეთა განსაზღვრისას სუფევდა სრული თვითნებობა.
პროფესორი ვ.ნ. ტაგანცევი, პირველად დაიჭირეს 1919 წელს იმიტომ რომ სცადა დამშეულ კოლეგათა დაპურება. |
1918 წლის აპრილის ბოლოს და მაისის დასაწყისში დონის მიწაზე შევიდნენ წითელი ჯარები //თებერვალში დონი დატოვეს მოხალისეთა არმიის ნაშთებმა// და მოსახლეობას თავს დაატყდნენ მძარცველები. ადამიანებს დღე და ღამე დაუღალავად და შეუსვენებლად იჭერდნენ და ხვრეტდნენ მრავალ "შტაბში", ქუჩებში და სახლებში, საჯაროდ და ყველას დასანახავად და მოწმეთა გარეშე... დაუსჯელობა და ყველაფრის ნებართვა სრულებით ამხეცებდა ადამიანებს,აღვიძებდა უმდაბლეს ინსტინქტებს-ბოღმას, შურს, მხეცურ სისასტიკეს. მრავალი მსხვერპლის სიკვდილი მარტვილობა იყო: მათ ხიშტებით ხვრეტდნენ,ჩეხავდნენ ხმლებით, ნაყავდნენ ცხენების ფლოქვებით. ზოგჯერ სისხლით მთვრალ ლიუმპენთა ბრბო ბილწავდა გვამებს. ასაკს ყურადღებას არ აქცევდნენ და ხოცავდნენ 13-16 წლების მოზარდებსაც.
ჩეკას "კანონიერი" ხელისუფლება მხეცობდა და ცდილობდა "რევოლუციის მტრების" ჩახრჩობას სისხლში. ჩეკისტების განსაკუთრებით სძულდათ მწცნიერები და ხელოვანები, სახელმწიფო მოხელეებზე ხომ აღარაა ლაპარაკი. იგივე ლაცისი წერდა:
ნუ ეძებთ საბჭოებისადმი რამენაირ დაპირისპირებას ბრალდებულის სიტყვებში ან ქცევაში. პირველ რიგში უნდა დადგინდეს თუ რომ კლასს ეკუთვნის ბრალდებული და რა განათლება აქვს მიღებული.
ასეთი დამოკიდებულება იოლი გასაგებია თუ კი გავიხსენებთ ძერჟინსკის ფრაზას რომ მის ირგვლივ არიან მხოლოდ ნაძირლები. დავუმატებთ რომ ჩეკაში იყო არც ისე ცოტა ფიზიკურად და სულიერად ხეიბარი, გარყვნილი და სადისტი, ისტერიული მანიაკი და ნარკომანი. ხშირად ესენი იყვნენ კრიმინალური წარსულის მქონე "სამართალდამცველები"
ხარკოვის ჩეკაში ამხანაგი ედუარდი და მისი ხელქვეითი კატორღელი საენკო საშინლად აწამებდნენ თავის მსხვერპლებს. ხარკოვიდან ბოლშევიკების განდევნის შემდეგ მოხალისეთა არმიის გამომძიებლებმა ჩეკას სარდაფებში ნახეს ხელებიდაბ ფრჩხილებთან ერთად მოგლეჯილი ადამიანის ტყავი //ე.წ.ხელთათმანი//. ამას გარდა გვამებზე აღმოაჩინეს სქესობრივ ორგანოებზე ჩატარებული საშინელი ოპერაციების კვალი. საუკეთესო ხარკოველმა ქირურგებმა ვერ გაიგეს ჩადენილის აზრი. მათ მხოლოდ წარმოიდგინეს რომ ესაა ჩინური წამების მტკივნეულობით ადამიანისთვის წარმოუდგენელი სახეობა.
ყოფილი ოფიცრების გვამებზე დანით ამოკვეთილი ან ამომწვარი იყო მხრებზე პოგონები, შუბლზე-ხუთქიმიანი ვარსკვლავი. მათ დააჭრეს ცხვირები, ყურები, ტუჩები...
ნიკოლაევში ჩეკისტი ბოგბენდერი კატორღელ მეზღვაურებთან და ორ ჩინელ თანაშემწესთან ერთად ცოცხალ ხალხს აშენებდა ქვის კედლებში.
კიევში ჩეკას მართავდა წითელი ტერორის იდეოლოგი, ლატვიელი ამხანაგი ლაცისი.
ჩეკას ერთ-ერთ სარდაფში მან მოაწყო თავისებური "თეატრი" სისხლიანი სანახაობების ყურების მოყვარულებისთვის დადგა რბილი სავარძლები,სცენაზე კი სჯიდნენ, ლაცისის თანაშემწე როზა შვარცი და "ამხანაგი ვერა" მსხვრპლებს თხრიდნენ თვალებს //ან ამოწვავდნენ პაპიროსებით//, ფრჩხილებს ქვეშ აჭედებდნენ ლურსმნებს,ამოწვავდნენ ჯვრებს...
რუსეთის სისხლის სამართლის დამნაშავეთა რიგები პირველ რიგში შეავსეს კადრის ოფიცრებმა,დიდი საბრძოლო გამოცდილების მქონე ადამიანებმა,კარგმა ორგანიზატორებმა და ხელმძღვანელებმა.
თუმცა ეს პროცესი დაიწყო უკვე თებერვლის რევოლუციის და ხელისუფლების გარეშე დარჩენილ ქვეყანაში ქაოსის გამეფების დროს რაც უკვე სამოქალაქო ომამდე იყო.
პროფესორი ვ .ნ. ტაგანცევის მეუღლე, ნადეჟდა ფელიქსის ასული ტაგანცევა, დახვრიტეს პროფესორთან ერთად. |
ხარკოვის ჩეკაში ამხანაგი ედუარდი და მისი ხელქვეითი კატორღელი საენკო საშინლად აწამებდნენ თავის მსხვერპლებს. ხარკოვიდან ბოლშევიკების განდევნის შემდეგ მოხალისეთა არმიის გამომძიებლებმა ჩეკას სარდაფებში ნახეს ხელებიდაბ ფრჩხილებთან ერთად მოგლეჯილი ადამიანის ტყავი //ე.წ.ხელთათმანი//. ამას გარდა გვამებზე აღმოაჩინეს სქესობრივ ორგანოებზე ჩატარებული საშინელი ოპერაციების კვალი. საუკეთესო ხარკოველმა ქირურგებმა ვერ გაიგეს ჩადენილის აზრი. მათ მხოლოდ წარმოიდგინეს რომ ესაა ჩინური წამების მტკივნეულობით ადამიანისთვის წარმოუდგენელი სახეობა.
ყოფილი ოფიცრების გვამებზე დანით ამოკვეთილი ან ამომწვარი იყო მხრებზე პოგონები, შუბლზე-ხუთქიმიანი ვარსკვლავი. მათ დააჭრეს ცხვირები, ყურები, ტუჩები...
ნიკოლაევში ჩეკისტი ბოგბენდერი კატორღელ მეზღვაურებთან და ორ ჩინელ თანაშემწესთან ერთად ცოცხალ ხალხს აშენებდა ქვის კედლებში.
კიევში ჩეკას მართავდა წითელი ტერორის იდეოლოგი, ლატვიელი ამხანაგი ლაცისი.
ჩეკას ერთ-ერთ სარდაფში მან მოაწყო თავისებური "თეატრი" სისხლიანი სანახაობების ყურების მოყვარულებისთვის დადგა რბილი სავარძლები,სცენაზე კი სჯიდნენ, ლაცისის თანაშემწე როზა შვარცი და "ამხანაგი ვერა" მსხვრპლებს თხრიდნენ თვალებს //ან ამოწვავდნენ პაპიროსებით//, ფრჩხილებს ქვეშ აჭედებდნენ ლურსმნებს,ამოწვავდნენ ჯვრებს...
პატარა ჩანართი მარტინ ივანოვიჩ ლაცისზე //სინამდვილეში იან ფრიდრიხოვიჩ სუდრაბსზე, 1888-1938//. დაიბადა ლიფლიანდიის გუბერნიის ვედენოს უეზდის როზენბეკის ვოლოსტის უსადბა პუტინიში.
პარტიული მოღვაწე, სახელმწიფო უშიშროების ორგანოთა ერთ-ერთი ხელმძღვანელი. ღარიბი მშობლები ცდილობდნენ ერთადერთი შვილისთვის კარგი განათლების მიცემას,მაგრამ მამის სიღარიბემ და მოხუცებულობამ შეუძლებელი გახადა სკოლაში სწავლის საფასურის გადახდა.
სწავლის გასაგრძელებლად იანი 8 წლის ასაკიდან მუშაობდა მწყემსად. შემდეგ წავიდა რიგაში,სადაც გახდა დურგლის მოწაფე და თანაშემწე მის მაღაზიაში. 1,5 წლის მისაობის შემდეგ მან გადაწყვიტა სახალხო მასწავლებლად გახდომა და დაბრუნდა სოფელში რათა მომზადებულიყო სამასწავლებლო სემინარიაში გამოცდების ჩასაბარებლად.
1905 წლის გაზაფხულზე იან სუდრაბსი შევიდა ლატვიის მხარის სოციალ-დემოკრატიულ პარტიაში. 1905 წლის ბოლოდან რეალურ სასწავლებელში მასწავლებლობის პარალელურად ეწეოდა არალეგალურ პროპაგანდას, ირიცხებოდა ლატვიური სოციალ–დემოკრატიის ცენტრალური კომიტეტის პროპაგანდისტად.
რომ არ დაეჭირათ 1907 წელს ის გაიქცა ლატვიიდან, გაიკეთა ახალი პასპორტი მარტინ ივანოვიჩ ლაცისის სახელზე. 1912 წლიდან მოსკოვშია,სახალხო ინსტიტუტის მსმენელი.
1915 წლის აგვისტოში დააპატიმრეს იატაკქვეშა ტიპოგრაფიის მოწყობის გამო. გადასახლების ადგილისკენ გზაში ლაცისი გაიქცა, ჩუმად ჩავიდა პეტროგრადში და გახდა რუსეთის სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტიის პეტროგრადის კომიტეტის წევრი.
1917 წელს იყო პეტროგრადის ვიბორგის რაიონის წითელი გვარდიის ერთ-ერთი ორგანიზატორი. 1917 წლის ოქტომბრიდან იყო აჯანყების მომზადების ვიბორგის რაიონული შტაბის წევრი, შემდეგ პეტროგრადის სამხედრო-რევოლუციური კომიტეტის წევრი და მისი კომისარების ბიუროს ხელმძღვანელი.
1917 წლის 15 ნოემბრიდან იყო ნკვდს კოლეგიის წევრი, ამავე დროს 1918 წლის 20 მაისიდან-ვჩკ-ს კოლეგიის წევრი, მაის-ივნისში კი ვჩკს კონტრრევოლუციასთან ბრძოლის განყოფილების უფროსი. 1918 წლის ივლის-ნოემბერში ვჩკ-ს და სამხედრო ტრიბუნალის თავმჯდომარე...იყო ვჩკს დამსჯელი ფუნქციების გაძლიერების დაჯერებული მომხრე და წითელი ტერორის აპოლოგეტი. გამოირჩეოდა უმაგალითო სისასტიკით და დაუნდობლობით. გახდა სახელმწიფო უშიშროების ორგანოების ოფიციალური ისტორიოგრაფი. და თეორეტიკოსი. აცხადებდა რომ ჩეკა არაა საგამომძიებლო კოლეგია და სასამართლო,თუმცა ჩეკას ჰქონდა როგორც ერთის ისე მეორის უფლება,რომ ისაა მომავლის პარტიის, კომუნისტური პარტიის მებრძოლი ორგანო,რომ ის სპობს გასამართლების გარეშე და ახდენს საზოგადოებისგან იზოლაციას,ამწყვდევს საკონცენტრაციო ბანაკში. სიტყვა კანონია. ვჩკს მუშაობა უნდა ვრცელდებოდეს საზოგადოებრივი ცხოვრების ყველა იმ სფეროზე სადაც ფესვი გაიდგა კონტრრევოლუციამ, სამხედრო ცხოვრებაზე, საკვების წარმოება-განაწილებაზე, სახალხო განათლებაზე, ყველა სამეურნეო ორგანიზაციაზე, სანიტარიაზე,ხანძრებზე,სახალხო კავშირზე და ა.შ.და ა.შ...
პარტიული მოღვაწე, სახელმწიფო უშიშროების ორგანოთა ერთ-ერთი ხელმძღვანელი. ღარიბი მშობლები ცდილობდნენ ერთადერთი შვილისთვის კარგი განათლების მიცემას,მაგრამ მამის სიღარიბემ და მოხუცებულობამ შეუძლებელი გახადა სკოლაში სწავლის საფასურის გადახდა.
სწავლის გასაგრძელებლად იანი 8 წლის ასაკიდან მუშაობდა მწყემსად. შემდეგ წავიდა რიგაში,სადაც გახდა დურგლის მოწაფე და თანაშემწე მის მაღაზიაში. 1,5 წლის მისაობის შემდეგ მან გადაწყვიტა სახალხო მასწავლებლად გახდომა და დაბრუნდა სოფელში რათა მომზადებულიყო სამასწავლებლო სემინარიაში გამოცდების ჩასაბარებლად.
1905 წლის გაზაფხულზე იან სუდრაბსი შევიდა ლატვიის მხარის სოციალ-დემოკრატიულ პარტიაში. 1905 წლის ბოლოდან რეალურ სასწავლებელში მასწავლებლობის პარალელურად ეწეოდა არალეგალურ პროპაგანდას, ირიცხებოდა ლატვიური სოციალ–დემოკრატიის ცენტრალური კომიტეტის პროპაგანდისტად.
რომ არ დაეჭირათ 1907 წელს ის გაიქცა ლატვიიდან, გაიკეთა ახალი პასპორტი მარტინ ივანოვიჩ ლაცისის სახელზე. 1912 წლიდან მოსკოვშია,სახალხო ინსტიტუტის მსმენელი.
1915 წლის აგვისტოში დააპატიმრეს იატაკქვეშა ტიპოგრაფიის მოწყობის გამო. გადასახლების ადგილისკენ გზაში ლაცისი გაიქცა, ჩუმად ჩავიდა პეტროგრადში და გახდა რუსეთის სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტიის პეტროგრადის კომიტეტის წევრი.
1917 წელს იყო პეტროგრადის ვიბორგის რაიონის წითელი გვარდიის ერთ-ერთი ორგანიზატორი. 1917 წლის ოქტომბრიდან იყო აჯანყების მომზადების ვიბორგის რაიონული შტაბის წევრი, შემდეგ პეტროგრადის სამხედრო-რევოლუციური კომიტეტის წევრი და მისი კომისარების ბიუროს ხელმძღვანელი.
1917 წლის 15 ნოემბრიდან იყო ნკვდს კოლეგიის წევრი, ამავე დროს 1918 წლის 20 მაისიდან-ვჩკ-ს კოლეგიის წევრი, მაის-ივნისში კი ვჩკს კონტრრევოლუციასთან ბრძოლის განყოფილების უფროსი. 1918 წლის ივლის-ნოემბერში ვჩკ-ს და სამხედრო ტრიბუნალის თავმჯდომარე...იყო ვჩკს დამსჯელი ფუნქციების გაძლიერების დაჯერებული მომხრე და წითელი ტერორის აპოლოგეტი. გამოირჩეოდა უმაგალითო სისასტიკით და დაუნდობლობით. გახდა სახელმწიფო უშიშროების ორგანოების ოფიციალური ისტორიოგრაფი. და თეორეტიკოსი. აცხადებდა რომ ჩეკა არაა საგამომძიებლო კოლეგია და სასამართლო,თუმცა ჩეკას ჰქონდა როგორც ერთის ისე მეორის უფლება,რომ ისაა მომავლის პარტიის, კომუნისტური პარტიის მებრძოლი ორგანო,რომ ის სპობს გასამართლების გარეშე და ახდენს საზოგადოებისგან იზოლაციას,ამწყვდევს საკონცენტრაციო ბანაკში. სიტყვა კანონია. ვჩკს მუშაობა უნდა ვრცელდებოდეს საზოგადოებრივი ცხოვრების ყველა იმ სფეროზე სადაც ფესვი გაიდგა კონტრრევოლუციამ, სამხედრო ცხოვრებაზე, საკვების წარმოება-განაწილებაზე, სახალხო განათლებაზე, ყველა სამეურნეო ორგანიზაციაზე, სანიტარიაზე,ხანძრებზე,სახალხო კავშირზე და ა.შ.და ა.შ...
1919 წლის სექტემბრიდან 1920 წლის სექტემბრამდე იყო ვჩკს საიდუმლო-ოპერატიული განყოფილების უფროსი. 1920 წლის აპრილიდან სექტემბრამდე სრულიად უკრაინის ვჩკს უფროსი....და ა.შ. და ა.შ.
დაიჭირეს 1937 წელს როგორც კონტრრევოლუციონერი ნაციონალისტი. 1938 წლის 11 თებერვალს მიუსაჯეს სიკვდილი. დახვრიტეს.
მერე ლიბერალმა ხრუშჩოვმა თქვა რომ ეს შესანიშნავი კაიკაცი უსამართლოდ მოკლა მხეცმა სტალინმა. 1956 წელს მოხდა ლაცისის რეაბილიტაცია...
დაიჭირეს 1937 წელს როგორც კონტრრევოლუციონერი ნაციონალისტი. 1938 წლის 11 თებერვალს მიუსაჯეს სიკვდილი. დახვრიტეს.
მერე ლიბერალმა ხრუშჩოვმა თქვა რომ ეს შესანიშნავი კაიკაცი უსამართლოდ მოკლა მხეცმა სტალინმა. 1956 წელს მოხდა ლაცისის რეაბილიტაცია...
საერთოდ ჩეკისტების ავადმყოფური ფანტაზია უსაზღვრო იყო. ისინი ადამიანებს ცოცხლად მარხავდნენ, ჯერ აგდებდნენ მდუღარე წყალში და მერე ცოცხლად ატყავებდნენ, ყრიდნენ გარეთ ყინვაში,თავებს უხეთქავდნენ უროებით,იღებდნენ ტვინს, ყრიდნენ გემების ქურებში, სიამოვნებით უგდებდნენ ყურს ყვირილს და მოთქმა-გოდებას და ისუნთქავდნენ დამწვარი ხორცის სუნს, პინცეტებით აცლიდნენ ძარღვებს, შიგნით წვეტებით ჩაჭედილ კასრებში აგორებდნენ მთიდან და სხვ.
ბურჟუაზიის, თავადაზნაურობის,ინტელიგენციის,და სხვ. ფიზიკური მოსპობის ამ პოლიტიკამ მოახდინა საშინელი გავლენა, ხელი შეუწყო ადამიანთა გაბოროტებას და ლიუმპენიზაციას. რეპრესიებისაგან დაზარალებული ყველაზე ნებისყოფიანი ადამიანები გადავიდნენ აქტიურ წინააღმდეგობაზე.
თუმცა ეს პროცესი დაიწყო უკვე თებერვლის რევოლუციის და ხელისუფლების გარეშე დარჩენილ ქვეყანაში ქაოსის გამეფების დროს რაც უკვე სამოქალაქო ომამდე იყო.
აი რამოდენიმე მაგალითი 1917 წლის პეტროგრადის კრიმინალური ცხოვრებიდან. ქალაქში და გუბერნიაში მოქმედებდა მრავალი საიკა და ბანდა რომლების სათავეშიც იდგნენ ყოფილი მეფის ოფიცრები. ადვოკატის სახელით ცნობილი ყაჩაღი დრუჟეს მეწყვილე იყო ბარონი კრავერსკი. კაი წყვილია,შთამომავლობითი არისტოკრატი და კატორღაზე სამჯერ ნამყოფი კრიმინალი!
ვიბორგის რაიონში თარეშობდა 35-კაციანი ბანდა კავალერიის 46-ე პოლკის ყოფილი პრაპორშჩიკი დუდნიცკის ხელმძღვანელობით. ისინი ძარცვავდნენ საწყობებს. დუდნიცკის ბინაში ჩხრეკისას ნახეს ორი რევოლვერი,სახელობითი ხმალი, 6 ვინტოვკა, 200 ოქროს ჯიბის საათი, 8 ტომარა საქარი, 13 ყუთი კარაქი, 13 ტომარა ვობლა და უამრავი ფული, თუმცა ნახსენებ პროდუქტებს მაშინ ჰქონდა ოქროს ფასი.
ასეთი შემთხვევები ბევრი იყო. მეფის და თეთრი ოფიცრების მიერ მოხდენილ ყველა "გმირობას" არ ჰქონია მხოლოდ პოლიტიკური მნიშვნელობა. ამ ადამიანთა ნაწილს როგორც თებერვლის რევოლუციის ისე ოქტომბრის რევოლუციის შემდეგ ამოძრავებდა ქვენა გრძნობები.
მკვლელ დანილოვთან ერთად პიტერის მკვიდრებს როგორც დროებითი მთავრობის ისე ბოლშევიკების დროს ძარცვავდა კორნეტი სადოვსკი. თავდასხმების დროს დანილოვი თავის მსხვერპლებს ხოცავდა ზურგში ხანჯლის ჩარტყმით.
ამ დანილოვმა მოკლა წითლების მხარეზე გადასული ოფიცერი დრონოვი და მადლობელმა კორნეტმა ამიტომ მას აჩუქა ვერცხლით გაწყობილი ხანჯალი...
და მაინც ყოფილი მესაკუთრე კლასების წარმომადგენელთა დამნაშავე საქმიანობას თავიდან მაინც ჰქონდა აშკარად გამოხატული პოლიტიკური ხასიათი. ასე მაგალითად 1919 წლის სექტემბერში პეტროგრადის მილიციელებმა "ბურჟუაზიულ კვარტალებში" ჩატარებული ჩხრეკის შედეგად სამალავებიდან და სარდაფებიდან ამოიღეს 6625 ვინტოვკა, 141894 პატრონი, 644 რევოლვერი, 14 ტყვიამფრქვევი, ორ ეკლესიაში კი ანტისაბჭოთა პროკლამაციების 860 დასტა.
თუმცა საფიქრელია ისიც თუ რამდენად სანდოა ინფორმაციის წყაროები და დოკუმენტები რომელთა მეშვეობითაც დგინდება მოვლენათა სურათი. ყველა წყარო და დოკუმენტი არაა საკმარისად სანდო.
"კლასობრივ მტერთან" ბრძოლის იარაღად ჩეკისტები იყენებდნენ პროვოკაციას, ფალსიფიკაციას, ტყუილს, ფაქტების გაყალბებას და დამახინჯებას, აღიარების მოპოვებას წამებით და ა.შ. რევოლუციის შემდეგ პირველ წლებში საბჭოთა რესპუბლიკაში ბოლშევიკების საწინააღმდეგო როგორც ორგანიზებული ისე სტიქიური ფორმების, თეთრგვარდიული იატაკქვეშეთის და ა.შ. არსებობა უეჭველია. მაგრამ ჩეკისტები ხშირად თითხნიდნენ ყალბ ორგანიზაციებს და მათ წევრებად აცხადებდნენ პირველ რიგში ყოფილ ოფიცრებს და ინტელიგენციას, ძველი ყაიდის ადამიანებს რომლებსაც ამ ყალბი ბრალდების საფუძველზე დაუნდობლად სპობდნენ.
ამის ერთ-ერთი მაგალითია სახელგანთქმული ე.წ. ტაგანცევის შეთქმულება რომელიც ჩეკამ ვითომ გახსნა 1921 წლის აგვისტოში. ამავე წლის თებერვალში კრონშტადტის აჯანყების შემდეგ ჩეკისტებმა პიტერში მოაწყვეს მასობრივი სასაკლაო. დახვრიტეს 10000-ზე მეტი კრონშტადტის მეზღვაური.მაგრამ ეს მათ არ მოეჩვენათ საკმარისად. მათ გადაწყვიტეს იმის დამტკიცება რომ აჯანყება ფრანგული დაზვერვის ხელმძღვანელობით თეთრგვარდიელთა შეთქმულების და არა ბოლშევიკების ანტიხალხური პოლიტიკის შედეგი.
ზაფხულისთვის რკინის ფელიქსის წიწილებმა თქვეს რომ აღმოაჩინეს პროფესორი
ვ. ტაგანცევის ხელმძღვანელობით მოქმედი საშინელი ორგანიზაცია. ამ ბრალდებით მათ
დააპატიმრეს 600 კაცი, მათ შორის ბალტიის ფლოტის 400 ოფიცერი. ხანმოკლე ძიების შემდეგ დახვრიტეს დაპატიმრებულთა ნახევარზე მეტი. მათ შორის შესანიშნავი და მეზღვაურთა საყვარელი რუსი პოეტი ნიკოლაი გუმილიოვი, მოქანდაკე უხტომსკი, პროფესორები ტიხვინსკი, ლაზარევსკი და ბევრი სხვა. არქივების შესწავლამ დაამტკიცა რომ ე.წ.ტაგანცევის შეთქმულება მთლიანად შეთითხნილი იყო.
ცნობა პროფესორი ტაგანცევის ასე ვთქვათ მებრძოლი ორგანიზაციის შესახებ. 1921 წელს ამ შეთითხნილ საქმეზე დაიჭირეს 833 კაცი. განაჩენით დახვრიტეს ან დაკავებისას დახოცეს 96 კაცი //პოეტი გუმილიოვის ჩათვლით//. საკონცენტრაციო ბანაკებში გააგზავნეს 83. პატიმრობიდან გაანთავისუფლეს 448. ბევრის ბედი უცნობია.
ვიბორგის რაიონში თარეშობდა 35-კაციანი ბანდა კავალერიის 46-ე პოლკის ყოფილი პრაპორშჩიკი დუდნიცკის ხელმძღვანელობით. ისინი ძარცვავდნენ საწყობებს. დუდნიცკის ბინაში ჩხრეკისას ნახეს ორი რევოლვერი,სახელობითი ხმალი, 6 ვინტოვკა, 200 ოქროს ჯიბის საათი, 8 ტომარა საქარი, 13 ყუთი კარაქი, 13 ტომარა ვობლა და უამრავი ფული, თუმცა ნახსენებ პროდუქტებს მაშინ ჰქონდა ოქროს ფასი.
ასეთი შემთხვევები ბევრი იყო. მეფის და თეთრი ოფიცრების მიერ მოხდენილ ყველა "გმირობას" არ ჰქონია მხოლოდ პოლიტიკური მნიშვნელობა. ამ ადამიანთა ნაწილს როგორც თებერვლის რევოლუციის ისე ოქტომბრის რევოლუციის შემდეგ ამოძრავებდა ქვენა გრძნობები.
მკვლელ დანილოვთან ერთად პიტერის მკვიდრებს როგორც დროებითი მთავრობის ისე ბოლშევიკების დროს ძარცვავდა კორნეტი სადოვსკი. თავდასხმების დროს დანილოვი თავის მსხვერპლებს ხოცავდა ზურგში ხანჯლის ჩარტყმით.
ამ დანილოვმა მოკლა წითლების მხარეზე გადასული ოფიცერი დრონოვი და მადლობელმა კორნეტმა ამიტომ მას აჩუქა ვერცხლით გაწყობილი ხანჯალი...
და მაინც ყოფილი მესაკუთრე კლასების წარმომადგენელთა დამნაშავე საქმიანობას თავიდან მაინც ჰქონდა აშკარად გამოხატული პოლიტიკური ხასიათი. ასე მაგალითად 1919 წლის სექტემბერში პეტროგრადის მილიციელებმა "ბურჟუაზიულ კვარტალებში" ჩატარებული ჩხრეკის შედეგად სამალავებიდან და სარდაფებიდან ამოიღეს 6625 ვინტოვკა, 141894 პატრონი, 644 რევოლვერი, 14 ტყვიამფრქვევი, ორ ეკლესიაში კი ანტისაბჭოთა პროკლამაციების 860 დასტა.
თუმცა საფიქრელია ისიც თუ რამდენად სანდოა ინფორმაციის წყაროები და დოკუმენტები რომელთა მეშვეობითაც დგინდება მოვლენათა სურათი. ყველა წყარო და დოკუმენტი არაა საკმარისად სანდო.
"კლასობრივ მტერთან" ბრძოლის იარაღად ჩეკისტები იყენებდნენ პროვოკაციას, ფალსიფიკაციას, ტყუილს, ფაქტების გაყალბებას და დამახინჯებას, აღიარების მოპოვებას წამებით და ა.შ. რევოლუციის შემდეგ პირველ წლებში საბჭოთა რესპუბლიკაში ბოლშევიკების საწინააღმდეგო როგორც ორგანიზებული ისე სტიქიური ფორმების, თეთრგვარდიული იატაკქვეშეთის და ა.შ. არსებობა უეჭველია. მაგრამ ჩეკისტები ხშირად თითხნიდნენ ყალბ ორგანიზაციებს და მათ წევრებად აცხადებდნენ პირველ რიგში ყოფილ ოფიცრებს და ინტელიგენციას, ძველი ყაიდის ადამიანებს რომლებსაც ამ ყალბი ბრალდების საფუძველზე დაუნდობლად სპობდნენ.
ამის ერთ-ერთი მაგალითია სახელგანთქმული ე.წ. ტაგანცევის შეთქმულება რომელიც ჩეკამ ვითომ გახსნა 1921 წლის აგვისტოში. ამავე წლის თებერვალში კრონშტადტის აჯანყების შემდეგ ჩეკისტებმა პიტერში მოაწყვეს მასობრივი სასაკლაო. დახვრიტეს 10000-ზე მეტი კრონშტადტის მეზღვაური.მაგრამ ეს მათ არ მოეჩვენათ საკმარისად. მათ გადაწყვიტეს იმის დამტკიცება რომ აჯანყება ფრანგული დაზვერვის ხელმძღვანელობით თეთრგვარდიელთა შეთქმულების და არა ბოლშევიკების ანტიხალხური პოლიტიკის შედეგი.
ა ამხანაგი მოსე ურიცკი |
ვ. ტაგანცევის ხელმძღვანელობით მოქმედი საშინელი ორგანიზაცია. ამ ბრალდებით მათ
დააპატიმრეს 600 კაცი, მათ შორის ბალტიის ფლოტის 400 ოფიცერი. ხანმოკლე ძიების შემდეგ დახვრიტეს დაპატიმრებულთა ნახევარზე მეტი. მათ შორის შესანიშნავი და მეზღვაურთა საყვარელი რუსი პოეტი ნიკოლაი გუმილიოვი, მოქანდაკე უხტომსკი, პროფესორები ტიხვინსკი, ლაზარევსკი და ბევრი სხვა. არქივების შესწავლამ დაამტკიცა რომ ე.წ.ტაგანცევის შეთქმულება მთლიანად შეთითხნილი იყო.
ცნობა პროფესორი ტაგანცევის ასე ვთქვათ მებრძოლი ორგანიზაციის შესახებ. 1921 წელს ამ შეთითხნილ საქმეზე დაიჭირეს 833 კაცი. განაჩენით დახვრიტეს ან დაკავებისას დახოცეს 96 კაცი //პოეტი გუმილიოვის ჩათვლით//. საკონცენტრაციო ბანაკებში გააგზავნეს 83. პატიმრობიდან გაანთავისუფლეს 448. ბევრის ბედი უცნობია.
ჩეკისტებმა პროფესორი ტაგანცევი წარმოადგინეს ყოფილ მემამულედ,პეტროგრადის მებრძოლი ორგანიწაციის ხელმძღვანელად რომელსაც უნდოდა შეიარაღებული აჯანყებით და
პოლიტიკური და ეკონომიკური ტერორით საბჭოთა ხელისუფლების დამხობა. ამავე დროს ის
თითქოს იყო ერთდროულად ფინეთის, ამერიკის და ინგლისის ჯაშუში.
პოლიტიკური და ეკონომიკური ტერორით საბჭოთა ხელისუფლების დამხობა. ამავე დროს ის
თითქოს იყო ერთდროულად ფინეთის, ამერიკის და ინგლისის ჯაშუში.
ასეთივე მოგონილი ამბავი უნდა ყოფილიყო ასე ვთქვათ სახალხო ანგარიშსწორების
კამორას ისტორია. ის ცოტა უფრო ადრე მოხდა. პეტროგრადის ჩეკას უფროსმა, ამხანაგმა მოისეი ურიცკიმ 1918 წლის 15 მაისს მიიწვია სისხლის სამართლის სამძებროს უფროსი შმაროვი და შესთავაზე ჩეკისტებთან თანამშრომლობა მისი თქმით ძალიან საინტერესო საქმეზე. მან შმაროვს გაუწოდა ქაღალდის ფურცელი. მასზე ხალხური ანგარიშსწორების
კამორას მთავარი შტაბი პეტროგრადის სახლების კომიტეტებს სთავაზობდა ბოლშევიკების და
ჟიდების საცხოვრებელთა დადგენას შემდგომი ამგარიშსწორების მიზნით. გაღალდზე იყო
მრგვალი ბეჭედი შუაში მართლმადიდებელთ ჯვრით და ირგვლივ ეწერა ხალხური ანგარიშსწორების კამორა.
ურიცკიმ შმაროვს აუხსნა რომ კამორა იყო საიდუმლო ბანდიტების და მკვლელების მიერ
იტალიაში მე-16 საუკუნეში შექმნილი ორგანიზაცია რომელმაც დღემდე მოაღწია სახელით
რიკოტარი. რომ მისი წევრები კარგად ხმარობენ იარაღს და კარგად ემალებიან პოლიციას.
ეხლაო, თქვა ამ მოსემ ეს უნდა იყოსო საბჭოთა ხალხის დახოცვის მსურველი ტერორისტული ორგანიზაცია და ამ პოლიტიკური ამბის უკან სისხლის სამართლის დანაშაულებიც უნდა იმალებოდესო. ამიტომ ერთად უნდა ვიშრომოთო...
კამორას ისტორია. ის ცოტა უფრო ადრე მოხდა. პეტროგრადის ჩეკას უფროსმა, ამხანაგმა მოისეი ურიცკიმ 1918 წლის 15 მაისს მიიწვია სისხლის სამართლის სამძებროს უფროსი შმაროვი და შესთავაზე ჩეკისტებთან თანამშრომლობა მისი თქმით ძალიან საინტერესო საქმეზე. მან შმაროვს გაუწოდა ქაღალდის ფურცელი. მასზე ხალხური ანგარიშსწორების
კამორას მთავარი შტაბი პეტროგრადის სახლების კომიტეტებს სთავაზობდა ბოლშევიკების და
ჟიდების საცხოვრებელთა დადგენას შემდგომი ამგარიშსწორების მიზნით. გაღალდზე იყო
მრგვალი ბეჭედი შუაში მართლმადიდებელთ ჯვრით და ირგვლივ ეწერა ხალხური ანგარიშსწორების კამორა.
ურიცკიმ შმაროვს აუხსნა რომ კამორა იყო საიდუმლო ბანდიტების და მკვლელების მიერ
იტალიაში მე-16 საუკუნეში შექმნილი ორგანიზაცია რომელმაც დღემდე მოაღწია სახელით
რიკოტარი. რომ მისი წევრები კარგად ხმარობენ იარაღს და კარგად ემალებიან პოლიციას.
ეხლაო, თქვა ამ მოსემ ეს უნდა იყოსო საბჭოთა ხალხის დახოცვის მსურველი ტერორისტული ორგანიზაცია და ამ პოლიტიკური ამბის უკან სისხლის სამართლის დანაშაულებიც უნდა იმალებოდესო. ამიტომ ერთად უნდა ვიშრომოთო...
ამ მოსემ ისიც თქვა სასწრაფოდ რომ ამ კამორის უფროსია ყოფილი თავადი ბოიარსკი
რომელიც დიდებულთა სასახლეებიდან უცხეთში მიეზიდებოდა ოქროვერცხლს, ბრილიანტებს და ხელოვნების ნაწარმოებებს...
მერე ღამე მიადგნენ ყოფილ თავადს და გაჩხრიკეს. საეჭვო ვერაფერი ნახეს მაგრამ ერთმა ფხიზელმა ჩეკისტმა ყურადღება მიაქცია ერთ ქანდაკებას, გატეხა ის და შიგნით ნახა ქაღალდი მასზე წვრილად ნაწერი სახელებით და გვარებით.
ყველა რა თქმა უნდა დაიჭირეს, დანარჩენი ტექნიკის საქმე იყო...
ამ საშინელი ხალხის მოვლის შემდეგ სისხლის სამართლის სამძებროს მიმართა ვინმე
მოქალაქე ცერსმა და განაცხადა რომ მასთან მივიდა ვიღაც უცნობი სამხედრო ფორმიანი 4 კაცით, თქვა რომ ისაა ჩეკას კომისარიმწარმოადგინა ჩხრეკის ორდერი და ისინი შევიდნენ ბინაში, დააბეს სახლის პატრონი და გაიტაცეს დიდი ფული და ძვირფასეულობა.
დაზარალებულის აღწერით დაადგინეს რომ ვითომ კომისარი იყო მძარცველი ვინმე
ფელდენკრეიცი, რომლის ბინაშიც იპოვეს ცერსის ფული და ძვირფასეულობა.
შემდეგ გაარკვიეს რომ გვარი ფელდენკრეიცი როგორც აწორედ იმ კამორას ერთ-ერთი ხელმძღვანელის გვარი იყო თავადი ბოიარსკის სიაში. მოკლად ისიც გასკვანჩეს და რა თქმა უნდა აღმოაჩინეს პეტროგრადის აღების და ბოლშევიკების და ებრაელების გაჟლეტის გეგმები. გასკვანჩულმა რა თქმა უნდა ყველაფერი აღიარა....
არა, იმდროინდელ პიტერში ნამდვილად იყვნენ ისინი ვინც ვერ იტანდნენ ბოლშევიკებს მაგრამ ესოდენ გამჭრიახი ჩეკისტების და ესოდენ დებილი შეთქმულების ამბები ნამდვილად მოგონილია...
უბრალოდ ამხანაგი მოსე ურიცკის სახით კაცობრიობამ დაკარგა მესამეხარისხოვანი ბულვარული მწერალი და შეიძინა ჯალათი... დიახ, ბნელი ისტორიაა...
1918 წლის 30 აგვისტოს ეს ამხანაგი მოსე ურიცკი სასახლის მოედანზე მდებარე პეტროკომუნის შინაგან საქმეთა სახალხო კომისარიატის ვესტიბიულში მოკლა ლეონიდ კანეგისერმა რიმელმაც დაჭერისთანავე თქვა რომ მან,ებრაელმა ეს ვამპირი ებრაელი მოკლა იმიტომ ის წვეთ-წვეთ სვამდა რუსულ სისხლს. რომ მას რუსებისთვის უნდოდა იმის ჩვენება რომ ებრაელებისთვის ურიცკი პირსისხლიანი მხეცია და არა ებრაელი. ლეონიდ კანეგისერმა თქვა რომ მას სურდა ებრაელთა კარგი სახელის აღდგენა. თვითონ კანეგისერი იყო სახალხო სოციალისტთა პატარა პარტიის წევრი. ამ პარტიის ლიდერი ნიკოლაი ჩაიკოვსკი სათავეში ჩაუდგა არხანგელსკის სოციალისტურ მთავრობას.
ურიცკის მოკვლის აზრი გამიჩნდა მას შემდეგ რაც პრესაში გამოჩნდა ცნობები მასობრივ დახვრეტებზე რომელთა ქვეშაც იყო ურიცკის და იოსილევიჩის ხელმოწერებიო, ურიცკის მე
სახეში ვიცნობდი და გავიგე რა გაზეთიდან მისი მიღების საათები გადავწყვიტე მისი მოკვლაო,
თქვა დაკითხვაზე კანეგისერმა.
Мысль об убийстве Урицкого возникла у меня только тогда, когда в печати появились сведения о массовых расстрелах, под которыми имелись подписи Урицкого и Иосилевича. Урицкого я знал в лицо. Узнав из газеты о часах приема Урицкого, я решил убить его <…>
ლენინზე თავდასხმისა და ურიცკის მკვლელობის პასუხად სვერდლოვმა გამოაცხადა
წითელი ტერორი.
რომელიც დიდებულთა სასახლეებიდან უცხეთში მიეზიდებოდა ოქროვერცხლს, ბრილიანტებს და ხელოვნების ნაწარმოებებს...
მერე ღამე მიადგნენ ყოფილ თავადს და გაჩხრიკეს. საეჭვო ვერაფერი ნახეს მაგრამ ერთმა ფხიზელმა ჩეკისტმა ყურადღება მიაქცია ერთ ქანდაკებას, გატეხა ის და შიგნით ნახა ქაღალდი მასზე წვრილად ნაწერი სახელებით და გვარებით.
ყველა რა თქმა უნდა დაიჭირეს, დანარჩენი ტექნიკის საქმე იყო...
ამ საშინელი ხალხის მოვლის შემდეგ სისხლის სამართლის სამძებროს მიმართა ვინმე
მოქალაქე ცერსმა და განაცხადა რომ მასთან მივიდა ვიღაც უცნობი სამხედრო ფორმიანი 4 კაცით, თქვა რომ ისაა ჩეკას კომისარიმწარმოადგინა ჩხრეკის ორდერი და ისინი შევიდნენ ბინაში, დააბეს სახლის პატრონი და გაიტაცეს დიდი ფული და ძვირფასეულობა.
დაზარალებულის აღწერით დაადგინეს რომ ვითომ კომისარი იყო მძარცველი ვინმე
ფელდენკრეიცი, რომლის ბინაშიც იპოვეს ცერსის ფული და ძვირფასეულობა.
შემდეგ გაარკვიეს რომ გვარი ფელდენკრეიცი როგორც აწორედ იმ კამორას ერთ-ერთი ხელმძღვანელის გვარი იყო თავადი ბოიარსკის სიაში. მოკლად ისიც გასკვანჩეს და რა თქმა უნდა აღმოაჩინეს პეტროგრადის აღების და ბოლშევიკების და ებრაელების გაჟლეტის გეგმები. გასკვანჩულმა რა თქმა უნდა ყველაფერი აღიარა....
არა, იმდროინდელ პიტერში ნამდვილად იყვნენ ისინი ვინც ვერ იტანდნენ ბოლშევიკებს მაგრამ ესოდენ გამჭრიახი ჩეკისტების და ესოდენ დებილი შეთქმულების ამბები ნამდვილად მოგონილია...
ისევ საწყალი და ვაჟკაცი კანეგისერია ეს. |
უბრალოდ ამხანაგი მოსე ურიცკის სახით კაცობრიობამ დაკარგა მესამეხარისხოვანი ბულვარული მწერალი და შეიძინა ჯალათი... დიახ, ბნელი ისტორიაა...
ურიცკის მოკვლის აზრი გამიჩნდა მას შემდეგ რაც პრესაში გამოჩნდა ცნობები მასობრივ დახვრეტებზე რომელთა ქვეშაც იყო ურიცკის და იოსილევიჩის ხელმოწერებიო, ურიცკის მე
სახეში ვიცნობდი და გავიგე რა გაზეთიდან მისი მიღების საათები გადავწყვიტე მისი მოკვლაო,
თქვა დაკითხვაზე კანეგისერმა.
ლენინზე თავდასხმისა და ურიცკის მკვლელობის პასუხად სვერდლოვმა გამოაცხადა
წითელი ტერორი.
Тогда у блаженного входа,
В предсмертном и радостном сне
Я вспомню — Россия. Свобода.
Керенский на белом коне. ეს კანეგისერის პოეზიიდანაა...
В предсмертном и радостном сне
Я вспомню — Россия. Свобода.
Керенский на белом коне. ეს კანეგისერის პოეზიიდანაა...
No comments:
Post a Comment