იკითხეთ, იკითხეთ, იკითხეთ რამე! 17

აღმოსავლეთიდანაა სინათლე-18:

  mRelvarebaTa xana, berZnebi aRmosavleTis skolaSi:

ბაბილონის კოშკი, ზიკურატი ეტემენანკი

          rodesac dadga 600 weli:

 VII saukunidan VI saukuneze antikuri samyaro gadavida sayovelTao duRilisa da mRelvarebaTa periodSi. SuamdinareTidan afrikamde mcire aziis gavliT verc erTi zRvispira regioni ver gadaurCa Zvrebs, siaxleebs da ZalTa Tanafardobis cvlilebebs…

       Eevfratis qveynebSi daemxo aqamde aziaSi gabatonebuli imperia, giganturi samxedro saxelmwifo romelsac xarks uxdidnen xalxebi Savi zRvidan wiTel zRvamde. Ees saxelmwifo daemxo midielebis da neo-babilonelebis SeTanxmebuli Setevis Sedegad.  Aasuri daeca 614 wels, ori wlis Semdeg asrulda nahumis winaswarùetyveleba: “ ninevia, Sen daiqcevi!”

      Mmagram iudas ქveyanaSi sixaruli xanmokle unda yofiliyo. Babilonis mefeebsac surT msoflioze batonoba. Ppalestinas isev Seesivnen ucxo jarikacebi rasac mohyva saSinelebaTa gameoreba. Zlivs gavida ori Taoba da 587 wels samwliani alyis Semdeg nabuqodonosoris jarebma daipyres ierusalimi da daangries taZari da qalaqi. tyveTa grZeli kolonebi gaudga ltolvilobis gzas.

ბაბილონის ბუხარი

   Bbabiloni iqca msoflio dedaqalaqad. Mmisma zomam da brwyinvalebam daCrdila yvela winamorbedi dedaqalaqi. Nnabuqodonosorma giJuri Tanxebi daxarja babilonis gasalamazeblad. aRimarTa qalaqis mfarveli RmerTi mardukis 92 metris simaRlis taZari; esaa saxelganTqmuli “ babilonis koSki”. citadelis win aRimarTa iSTaris karibWe romlis kedlebic Semkuli iyo feradi agurebiT da zRapruli cxovelebis gamosaxulebebiT. Mmdidruli sasaxlis saxuravebze gaiSala saocari Sekiduli baRebi.

 SeiaraRebul dapirispirebaTa asparezad iqca dasavleTi aziac. TiTmis imave dros anatoliis dasapyrobad gaemarTnen midielebi. Gadamwyveti brZola moxda Zv.w.585 wlis 28 maiss. Ees iyo srulebiT axleburi brZola kacobriobis saomar istoriaSi. Pirvelad moxda ise rom gamarjvebaSi gadamwyveti roli iTamaSa ara iarRiT upiratesobam aramed mecnierulma prognozebma da zustma angariSma.Ues iyo axali xanis, gamarjvebuli logosis xanis dasawyisis niSani. Ggaimarjva lidiis mefe aliatma romelmac am gadamwyvet dRes daamarcxa midielTa jarebi.

    Mmisma mrCevelma, berZenma vaWarma da swavlulmaUTales mileTelma daadgina momavali uaxloesi mzis dabnelebis dro. maSinA  lidielTa mefem jarebs ubrZana moulodneli Setevis dawyeba. Mmzis dabnelebisPgamo Tavzardacemuli midielebi gaiqcnen. Llidia gadarCa. Mmidielebis damacxeba imdenad totaluri iyo eom maT uari Tqves 

ბაბილონის დაკიდებული ბაღები

dapyrobis Tavis ambiciebze da dades zavi. Aamieridan mdinare halisi iyo sazRvari or samefos Soris. Aam gamarjvebis Sedegebi erTi saukunis Semdeg igrZnes berZnebma. Llidiis mefeebis jarebi mzad iyo da maT SeeuZloT didi xnis Canafiqris ganxorcieleba, maTi maRali zegnebidan Tavdasxma berZenTa sanapiro qalaqebze da maT simdidreze. im droisTvis berZnebi ver grZnobdnen lidiidan momaval safrTxes. berZneTa qalaqebi ayvavebuli iyo rogorc arasdros. maTi ayvavebuli saxmeleTo da sazRvao vaWroba maT ekonomikas aqcevda msoflio ekonomikad.

      Zv. w. VII saukuneSi, maSin rodesac etruskebi amkvidrebdnen civilizacias ioniis berZnebma ganicades manamde umagaliTo aRmavloba.  araa SemTxveviTi rom pirvelad gaiRviZes aziaSi gadasaxlebulma berZnebma da ara  darCenilebma eladaSi romelic jer kidev iyo geometriuli periodis barbarosul stadiaze. ionelebi iRebdnen did aRmosavlur samefoebTan mWidro da xangrZlivi kontaqtis nayofs. Tavgadasavlebis moyvaruli da iniciativiani ionieli berZnebi Candnen maxlobeli aRmosavleTis yvela qveyanaSi nilosis sanapiroebidan levantamde, SuamdinareTidan dasavleT aziamde. isini iyvnen daqiravebulebi egviptis da Semdeg babilonis jarebSi da vaWrebi.

ბაბილონი

  Ees iyo momavlis momamzadebeli swavlisa da Segirdobis wlebi. Eesaa masStaburi gameoreba imisa rac odesRac moxda mikenur xanaSi. ioniel berZenTa atikur samSoblos eZina misi pirvelyofil-primitiuli civilizaciis ZiliT da is Tu SeiZleba iTqvas arc arsebobda, es mcireazieli berZnebi ki mogzaurobdnen da swavlobdnen Zveli aRmosavleTis teqnikur miRwevebs. maT aRweres yvelaferi risi gadaRebac SeeZloT maT ucxoeTisgan. «nayofier naxevarmTvareSi» da egvipteSi maT naxes giganturi taZrebi, svetnarebiani darbazebi da qvis didi 
qandakebebi romlebisganac maT amdeni rame unda eswavlaT. iqidanve miiRes maT safuZvlebi romelTa gareSec maTi winsvla mecnieruli azris sferoSi warmoudgeneli iqneboda. maT miiRes Zveli aRmosavleTis maTematikis da geometriis da zeciuri angariSebis codna.
   maS raa sakvirveli imaSi rom ionieli berZnebi Tavidan miyvebodnen aRmosavleTs? ioniis qalaqebis pirveli nawarmi, keramika iqneba Tu qsovili, aris aRmosavluri nimuSebis asli. isini aRmosavluri nimuSebisagan iReben sfinqsebis da veluri cxovelebis dekoratiul motivebs da mcenareul ornaments, magaliTad lotosis yvavils.

  aRmosavluri stili iqca enTuziazmiT miRebul da Semdeg tiranul modad. ionuri eqsportis meSveobiT is popularuli gaxda metropoliaSic da koloniebSic.

    Zv.w. 600 wlisTvis mcire aziis ugvirgvino dedoflad iqca umdidresi da uZlieresi berZnuli qalaqi, 90 koloniis metropolia, misi qsovilebis Seudarebeli silamaziT saxelganTqmuli mileTi.  Mmeore adgilzea mniSvnelovani komerciuli centri fokea.

გილგამეში

     kunZuli lesbosi muzebs gaexsna maSin rodesac ukve didi xania rac mTel biblioTekebs avsebs lursmul damwerlobaze, ieroglifebze da finikiur anbanze gadatanili aziuri literatura. Yyvelaferi es iqneba saxelganTqmuli safos da misi Tanamemuleebi arionis da alkevsis STagonebis wyaro. Ppirvel berZnul sasiyvarulo simRerebs iseve rogorc mefe daviTis fsalmunebs Tan axlavs Zveli aRmosavluri sakravi qnaris hangi.

   Mმeore sanapiroze ioniasTan dakavSirebuli korinTo gadaiqca vaWrobis mniSvnelovan centrad da tranzitis udides portad, is iqca did sazRvao Zalad. Ddidad fasobda misi saxelosnoebidan gamosuli keramika. Mmiuxedavad amisa konkurencia mZafrdeboda. Kkeramikis xelovneba didad ganviTarda mezobel atikaSi. gaCnda didebuli Savfiguriani larnakebi. aTenis xelosnebis mier keramikis bazris am ganaxlebas xels uwyobda solonis mTavrobis politikur-socialuri moRvaweoba. 594 wels man qalaqs misca misi pirveli WeSmariti konstitucia.

    Sav zRvaSi, iseve rogorc aRmosavleT xmelTaSuazRvispireTSi egeosidan samxreT italiamde da siciliamde vaWroba berZnebis xelSia. maT ukve aqvT Tavisi dawesebulebebi da sawyobebi siriul da finikiur sanapiroebze. Mmagram es araa sakmarisi maTi sixarbis dasakmayofileblad. isini sul ufro da ufro Sors midian axali bazrebis dasapyrobad. Ddaadgnen ra faraon fsametiqis daqiravebuli berZnebis kvals berZenma vaWrebma gza gauxsnes vaWrobas egviptesTan. 650 wlidan maT misces qalaqi navkratisis kvartali raTa maT aegoT Tavisi fabrikebi. Ees koncesia maT misca faraonma nexaom romlis brZanebiTac daiwyes pirveli « suecis arxis » mSenebloba da visi brZanebiTac finikiuri eqspedicia midis wiTeli zRvidan afrikis kontinentis irgvliv afriT samogzaurod.

იონია

  Aam movlenebis dros, Zv.w. 600 wlisTvis, sxva berZeni vaWrebi pirvelad midian sakmaod Sors dasavleT xmelTaSuazRvispireTSi. mcire aziis fokeadan misulma emigrantebma miaRwies samxreT safrangeTamde sadac karTagenis gavlenis sferos SuagulSi ronas SesarTavTan maT daaarses masilia, momavali marseli.  maT ase aages tramplini espaneTSi gadasasvlelad.

    swored am dros, zustad saukunis dasawyisSi moxda is rasac istoriis arc erTi wigni ar aZlevs Sesabamis, misi mniSvnelobis sakadris adgils:

   am wlebSi etruriidan mosuli mefeebi safuZvels uyrian qalaqs romelic mogvianebiT daCrdilavs xmelTaSua zRvis auzis yvela sxva qalaqs, msoflios momaval dedaqalaqs, roms ( gagrZeleba iqneba).